علائم خطر بارداری و آگاهی مادران
بارداری یک تجربهی عاطفی هیجان انگیز است، به خصوص اگر اولین کودک شما باشد. تمام مادران در زمان بارداری علائم و تغییرات زیادی را در بدن خود تجربه میکنند که بسیاری از آنها کاملا طبیعی هستند. با این وجود علائمی وجود دارند که باید در ماههای اولیه به آنها توجه بیشتری کنید. زیرا برخی از این علائم خطرناک هستند و سلامت مادر و جنین را تهدید میکنند. دانستن علائم خطر بارداری به شما کمک میکند تا از خودتان و کودکی که در درونتان رشد میکند مراقبت کنید. و در صورت نیاز به موقع خود را به پزشک یا مراکز درمانی برسانید.
کرونا و بارداری
آیا زنان باردار بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری کووید-۱۹ هستند؟
هم اکنون برای پی بردن به اثرات بیماری کووید-۱۹ زنان باردار پژوهش هایی در حال انجام است. داده ها محدود هستند، اما در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد زنان باردار نسبت به جمعیت عمومی بیشتر در معرض ابتلا به نوع شدید بیماری قرار دارند. اگرچه، به دلیل تغییرات جسمی و سیستم ایمنی در زنان باردار، می دانیم که آن ها می توانند بهدلیل برخی عفونت های تنفسی، بهسختی بیمارشوند. بنابراین بسیار مهم است که زنان باردار از اقدامات احتیاطی برای محافظت از خود در برابر کووید-۱۹ استفاده کنند و علائم احتمالی (از جمله تب، سرفه یا مشکل در تنفس) را به پزشک گزارش دهند.
آیا کرونا می تواند از مادر باردار به نوزاد متولد نشده (جنین) یا نوزاد تازه متولد شده، منتقل شود؟
ما هنوز نمی دانیم که آیا یک زن باردار مبتلا به کووید-۱۹ میتواند ویروس را در دوران بارداری یا حین زایمان به جنین یا نوزاد خود منتقل کند یا خیر. تا کنون این ویروس در نمونه های مایع آمنیوتیک یا شیر مادر یافت نشده است. در زیر ۱۰ مورد از علائم خطر بادراری را مرور می کنیم:
۱ـ خونریزی
در طی ۸ هفتهی اول بارداری که جنین در رحم کاشته میشود، لکهبینی یک علامت طبیعی است. لکهبینی یا مشاهدهی خونریزی شدید در دوران بارداری احتمالا کمی نگران کننده است، اما خبر خوب این است که مقدار کمی خون یا ترشحات خونی چیز قابل توجه و مهمی نیست. به عنوان مثال، اگر اخیرا رابطهی جنسی برقرار کرده اید، به دلیل اینکه رحم در حین بارداری حساستر است و کمی تحریک باعث خونریزی میشود. البته خونریزی بارداری دلایل مختلفی دارد و میتواند نشانهی مسائل جدیتری مانند موارد زیر باشد، اما هر زمان که خونریزی دارید، حتما به پزشک یا مامای خود اطلاع دهید.
- بارداری خارج رحمی (کاشته شدن تخمک بارور شده در خارج از رحم که معمولا در لولههای فالوپ رخ میدهد)
- سقط جنین
- کنده شدن جفت
- و یا جفت سرراهی.
هر زمان که خونریزی دارید، حتما به پزشک یا مامای خود اطلاع دهید.
۲ـ درد شکم
جنین در رحم مادر در حال رشد است و روز به روز بزرگتر میشود و جای بزرگتری را اشغال میکند. این موضوع باعث کشیدگی عضلات و رباطها میشود. درد و ناراحتی ناشی از کشش و دور شدن رباطها از یکدیگر نگران کننده نیست. اما اگر درد شدید، ثابت یا همراه با خونریزی و علائم دیگری باشد، خود را به مراکز درمانی و بیمارستان برسانید. در کنار درد طبیعی دوران بارداری که معمولا خفیف و قابل تحمل است، سقط جنین، حاملگی خارج رحمی یا کیست نیز میتوانند باعث درد لگن یا درد شکم شوند.
اگر درد شدید شکمی، ثابت یا همراه با خونریزی و علائم دیگری باشد، خود را به مراکز درمانی و بیمارستان برسانید.
۳ـ تورم دست و صورت
طی بارداری همه چیز بزرگ تر میشود و کمی تورم قابل انتظار است. اما به دست و صورت خود دقت کنید. هرگونه پف کردن غیر طبیعی در صورت و هرگونه تورم بیش از حد در دستان میتواند نشانهی ابتلا به پره اکلامپسی (فشار خون بالا ناشی از بارداری) باشد که از علائم خطر در بارداری است. به ورم شدید و تورم ناگهانی در مچ پا توجه داشته باشید. تشخیص زودرس پره اکلامپسی برای حفظ سلامت مادر و نوزاد و انجام بررسیهای لازم مهم است.
در بارداری به علت افزایش پروژسترون عروق پا گشاد میشوند و افزایش حجم خون باعث کند شدن جریان خون در پاها میشود. به همین دلیل شانس ایجاد ترومبوز ورید عمقی پا افزایش مییابد. در این شرایط خون لخته میشود. و گاهی به سمت مغز و ریه حرکت میکند. این موضوع باعث سردرد و تنگی نفس میشود. و میتواند تهدید کنندهی جان مادر و جنین باشد. و یکی از علائم خطر مهم در بارداری به حساب میآید. بنابراین در صورت مشاهدهی تورم غیر عادی، با پزشک خود تماس بگیرید.
تروم غیرعادی می تواند نشانهی فشار خون بالا ناشی از بارداری یا ترومبوز ورید عمقی پا باشد. در صورت مشاهدهی تورم غیر عادی، با پزشک خود تماس بگیرید.
۴ـ افزایش وزن سریع
در مورد افزایش وزن استرس نداشته باشید. اما به این نکته توجه کنید که افزایش وزن بیش از ۱/۸ کیلوگرم (چهار پوند) در هفته، میتواند از دیگر نشانههای پره اکلامپسی یا ابتلا به دیابت بارداری باشد.
افزایش وزن بیش از ۱/۸ کیلوگرم در هفته، میتواند از نشانههای ابتلا به دیابت بارداری باشد.
۵ـ خارش
یکی دیگر از علائم بارداری که اغلب آزار دهنده است ولی خطر بزرگی برای مادر و نوزاد محسوب نمیشود، خارش است. کشیده شدن و خشکی پوست ممکن است باعث ایجاد خارش شود. اما اگر خارش فراوان دارید، یا خارش شدیدتر از حد طبیعی است، با پزشک خود صحبت کنید. انجام آزمایشات ویژهای برای رد کردن کلستاز حاملگی (یک اختلال کبدی که میتواند باعث مشکلات جدی مانند زایمان زودرس و مرده زایی شود) ممکن است لازم باشد.
خارش فراوان و غیرطبیعی می تواند نشانه کلستاز حاملگی باشد.
۶ـ درد و انقباضاتی که آرام نمیشود
برخی مادران پس از هفته ۳۷ بارداری، انقباضاتی را در رحم و شکم خود احساس میکنند که این انقباضات بدون درد و نامنظم هستند و در سه ماههی سوم بیشتر احساس میشوند. این انقباضات به معنای آماده سازی بدن برای زایمان است و گاهی به علت کم آبی بدن نیز ایجاد میشوند و نگران کننده نیستند. انقباضات واقعی در زمان زایمان قویتر میشوند، دوام بیشتری دارند و ریتمیک هستند. اگر انقباضات رحمی را زودتر از ۳۷ هفته احساس کردید یا انقباضات بیشتر از چهار بار در ساعت تکرار میشوند و با استراحت و مصرف آب کافی از بین نمیروند، برای متوقف کردن روند زایمان زودرس باید سریعا به بیمارستان بروید.
آیا دچار کمر درد و شکم دردی شدهاید که از بین نمیرود؟ حتما با دکترتان تماس بگیرید. پزشکتان اطمینان حاصل میکند که این درد و انقباضات قسمت طبیعی حاملگی است یا نشانهی عفونت کلیه، عفونت مثانه، کیست، سقط جنین یا زایمان زودرس است.
انقباضات رحمی زودتر از ۳۷ هفته، یا انقباضاتی با بیشتر از چهار بار تکرار در یک ساعت که با استراحت و مصرف آب کافی از بین نروند، می تواند نشانه زایمان زودرس باشد! ۷ـ تاری دید و سر درد
شاید این اتفاق را تجربه کرده باشید، زمانی که خیلی سریع از خواب بیدار شدهاید یا در حالی که نشستهاید سریع از جای خود بلند میشوید و میایستید، دچار سرگیجه طبیعی بارداری میشوید. اما تاری دیدی که پایدار باشد یا به همراه علائم دیگری مانند تورم اندامها، درد شکم، سردرد یا افزایش سریع وزن باشد، میتواند نشانهی پره اکلامپسی یا دیابت حاملگی باشد که هر دو این بیماریها علائم خطر بارداری هستند و نیاز به درمان فوری دارند.
تاری دیدی پایدار همراه با تورم اندامها، درد شکم، سردرد یا افزایش سریع وزن میتواند نشانهی پره اکلامپسی یا دیابت حاملگی باشد.
۸ـ تب
بارداری باعث میشود بدن نسبت به میکروبهای آنفولانزا و سرماخوردگی آسیب پذیرتر شود. به همین دلیل توصیه میشود تمام زنان باردار در سه ماهه اول واکسن آنفولانزا را تزریق کنند. تعدادی ویروس مانند سیتومگالوویروس (CMV شایعترین علت ناشنوایی مادرزادی)، توکسوپلاسما و پاروویروس و برخی بیماریها مانند ذات الریه و آنفولانزا میتوانند باعث تب شود که تشخیص این بیماریها مهم است. به طور کلی هر نوع تب با درد در در بارداری علامت خطر مهمی است و باید جدی گرفته شود. اگر تب بالاتر از ۳۸ درجهی سانتی گراد باشد یا بیش از ۲۴ تا ۳۶ ساعت طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
به طور کلی هر نوع تب با درد در در بارداری علامت خطر مهمی است و باید جدی گرفته شود.
۹ـ کاهش حرکات جنین
حرکات جنین از ۱۷ و ۱۸ هفته به بعد احساس میشود. حدود ۲۴ هفتگی متوجه میشوید که فرزندتان در طول روز ساکت است و در شب فعالتر میشود. آیا شما نیز لگد زدن کودکتان را احساس میکنید؟ دو بار در روز به مدت پنج دقیقه دراز بکشید و تعداد حرکات کودک درون شکمتان را در ذهنتان به خاطر بسپارید یا تعداد حرکاتش را در جایی علامت بزنید. اگر حرکات کودک بسیار منظم است این اطمینان را به شما میدهیم که همه چیز درست است.
اما اگر متوجه تغییر در الگوهای لگد زدن کودکتان شدید، خوراکی شیرین یا یک لیوان آب یخ یا آب پرتقال را امتحان کنید زیرا تغییرات دمایی یا افت قند خون باعث کاهش حرکات جنین میشود. کمتر از ۵ ضربه در مدت نیم ساعت میتواند علامت خطری برای بارداری و سلامت جنین باشد. معاینه توسط پزشک باعث میشود آسوده خاطر باشید.
کمتر از ۵ ضربه در مدت نیم ساعت میتواند علامت خطری برای بارداری و سلامت جنین باشد.
۱۰ـ آبریزش و ترشحات از واژن
در آبریزش، مقدار متوسط مایعات خروجی از واژن از میزان ترشحات طبیعی بارداری بسیار بیشتر است. وجود آبریزش در سه ماهه دوم به معنای باز شدن زودهنگام دهانه رحم است که میتواند باعث سقط جنین شود. احساس مرطوب بودن یا خیس شدن و خروج مایع در ناحیه واژن، میتواند به معنای پاره شدن کیسهی آب نیز باشد که اگر چنین است و هنوز زایمان نکردهاید، به احتمال زیاد ظرف ۲۴ ساعت آینده زایمان خواهید کرد. پس در صورت تجربهی آبریزش که علامت خطر مهمی در بارداری است و میتواند باعث عفونت و زایمان زودرس شود، به پزشک خود مراجعه کنید.
خطر ابتلا به بیماریهای مقاربتی و عفونتهای ادراری در بارداری افزایش مییابد. از نشانهی بیماریهای مقاربتی میتوان سوزش ادرار، تکرر ادرار، افزایش ترشحات واژن، پنیری بودن ترشحات، ترشحات کف آلود و بوی بد واژن را نام برد. این عفونتها به دلیل ایجاد خطر برای جنین باید درمان شود. در صورت مشاهدهی چنین ترشحاتی خجالتی نباشید و موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
وجود آبریزش در سه ماهه دوم به معنای باز شدن زودهنگام دهانه رحم است که میتواند باعث سقط جنین شود.
شکایات شایع و نکات مهم دوران بارداری
- مقابله با خستگی
استراحت کافی را در اولویت قرار دهید. سعی کنید هر شب هشت ساعت بخوابید.
- تهوع و استفراغ بیش از حد (ویار بارداری)
تهوع و استفراغ به ویژه در سه ماههی اول به دلیل آزاد شدن هورمونهای حاملگی در بدن، بسیار شایع است. اما تهوع و استفراغ بیش از حد میتواند باعث کم آبی بدن شود و نیاز به درمان دارویی و جایگزینی حجم آب از دست رفته دارد.
با نوشیدن حداقل ۲ لیتر آب در روز آب بدن خود را تامین کنید. سبزیجات و میوههایی مانند خیار، هندوانه حاوی مقدار زیادی آب هستند. و گزینههای خوبی برای افزایش آب بدن محسوب میشوند. افزایش فیبر با مصرف منابع حاوی فیبر بالا شامل موز، پرتقال، سیب، انبه، کلم، اسفناج، لوبیا، حبوبات و نان غلات کامل به جلوگیری از یبوست کمک میکند.
افزایش پروژسترون دریچهی معده را شل میکند و از طرفی بزرگ شدن رحم بر روی معده فشار ایجاد میکند و باعث بازگشت اسید معده به مری و سوزش سر دل میشود. برای مقابله با این مشکل بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید. حداقل ۶۰ دقیقه صبر کنید تا مواد غذایی هضم شوند. از مصرف غذاهای اسیدی خودداری کنید. وعدههای غذایی متعدد و کوچکتری را در طول روز میل کنید.
- افسردگی بعد از زایمان
تجربهی افسردگی بعد از زایمان در برخی مادران شایع است که نیاز به مراقبت و درمان روان شناختی دارد.
- بیماریهای زمینهای
برخی بیماریها مانند کم کاری و پرکاری تیروئید، دیابت، فشار خون بالا، آسم و لوپوس در طی دوران بارداری تشدید میشوند. مادران باردار باید در مورد بیماریهای زمینهای خود پزشک را مطلع کنند تا با کنترل بیماری از ایجاد خطرهای احتمالی برای جنین پیشگیری شود.
مراقبتهای قبل و بعد از بارداری
- اطمینان حاصل کنید که از مراقبتهای قبل از تولد و رژیم غذایی سالم برخوردار هستید.
- مکمل های آهن را قبل از اقدام به بارداری و در زمان بارداری مصرف کنید.
- مصرف ویتامینهای دوران بارداری را فراموش نکنید.
منبع: who,uchicagomedicine, livingandloving